Bilimkurgu ve iktidar

Bilimkurgu okumaya lisedeyken başladım. Okuduğum ilk roman Ursula K. LeGuin'in Mülksüzler romanı olmuştu.Sonrasında bu edebiyat tütüne olan tutkum devam etti ve Stanislav Lem romanlarıyla perçinlendi. ancak, hiçbir zaman bir Asimov'cu olamadım. Arda'nın bu yöndeki yoğun propogandasına karşın Asimov'un mesela Foundation serisini bile bitiremedim. Sosyalbilimci olduğum için bu normal karşılanabilir. Okuduğum bilimkurgularda teknolojiden ziyade insan faktörünü aradım hep. İster Lem romanlarındaki gibi beyin ve fizyolojik boyutu olsun ister olumsuz ütopyalarda anlatılan alernatif politik sistem denemeleri olsun hepsinde bireyin başından geçenler, içine girdiği ahlaki çıkmazlar, düşünceleri ve duyguları, teknolojik taraftan ya da politik entrikalardan daha ilgi çekiciydi. Benim üniversite öğrencisi olduğum dönmede Metis yayınları Bülent Somay editörlüğünde bir bilimkurgu serisi yayınladı. Serideki kitaplar çıkar çıkmaz alıp okuyordum ve kitaplığımın başköşesi o dönemde bu kitaplara ayrılmıştı. Seriden en çok aklımda kalanlardan birisi Robert Shackley'in yazdığı "Mevki Uygarlığı". Bu kitap yine gelecekte geçiyor. Sıkı bir ihbar sisteminin olduğu ve insanların ihbar sonucu yargılanmadan mahkum edildikleri ve ceza olarak hafızalarının silindiği bir sistem var. Kitabın kahramanı bu tür bir ceza almış birisi, hafızası yok ve kendi ihbarcısının peşine düştüğünde geçmişini de hatırlamaya başlıyor.
Şu günlerde gazete okudukça çevremdeki insanlarla konuştukça bu kitabı hatırlıyorum. Her yere MOBESE, mahalleye ihbar kutusu, otobüse karakutu, ve büyük olasılıkla gerçek olan telefon dinlemeler falan derken son dönemlerde AKP bize bilimkurgu tadında bir hayat yaşatmaya başladı. Neredeyse tuvalette bile izleniyoruz (Al sana 1984, "Big Brother is Watching You"). Devlet heryerde, mahremimiz kalmadı. Ailemizi geçtik evcil hayvanımıza bile karışıyorlar. Bir eksiği var, teknoloji o kadar gelişmiş olmadığı için "Brave New World"'deki kuluçka makineleri yerine kadınları kullanıyorlar. "Alpha male" doğurana prim veriyorlar. Medya devlet kontrolünde (1984, War is peace, Freedom is Slavery, Ignorance is strenght) sık sık "Malabar Front"'dan haberler taşıyor bize (1984, "Remember the Malabar Front"). Bir gaza geliyoruz yok Doğu Türkistan, yok Arakan diye, Türkiye'den olanlardan uzaklaşıp dünyada diğer ülkelerde yapılanlara cıkcıklanıyoruz. Son olarak da ihbar kutularıyla bizi bizbirimizi satmaya teşvik ediyorlar (1984, "Underneath the chestnut tree I sold you and you sold me").Tahmin ediyorum AKP-Bilimkurgu ilişkisini kuran sadece ben değilim. Gezi sürecinde V maskelerinin bu kadar tutması da muhtemelen bu benzerliğin bir ürünü.
Kişisel olarak henüz Winston Smith kıvamına gelmedim. Evet, güvende hissetmiyorum ama onun kadar travmatize de değilim. Hayatın üzerinde kontrolüm olabileceği algısına halen sahibim.

Bunları düşününce aklıma AKP'nin yaptığı bir haksızlık da geliyor. AKP hükümeti, kendisine bu kadar ilham vefren bilimkurgu yazarlarına telif ödesin. Evet farkındayım, mesela Orwell'in mirasçısı yok, diğerlerinin de mirasçılarını takip etmek zor ama en azından icraatlarını dibine kopirayt ibaresinin koysunlar. Ayıp ediyorlar zannımca.

 Bir diğer önerim ise AKP'yi ödüllendirme yönünde. Derim ki AKP Hugo ve Nebula ödüllerine aday gösterilsin. Edebiyar dalında değil, Bilimkurguyu en iyi gerçeğe dönüştürme ve korku ütopyalarını hayata geçirme dalında. Çağrımı da şöyle yapıyorum:

"Eyy Hugo, Eyy Nebula sen kim oluyorsun ki benim başbakanıma bir ödül bilem vermiyorsun, adam mısın lan sen?" Kasımpaşa şivesini iyi özümsemiş miyim? ne dersiniz?